Hoe werkt: Dynamic EQ
Dynamic EQ combineert de functies van een equalizer en een compressor/expander. Waar een gewone EQ een vaste boost of cut toepast ongeacht hoe luid een frequentie is, zal een dynamic EQ een band alleen activeren als het signaal op die frequentie aan bepaalde voorwaarden voldoet (bijvoorbeeld boven een drempel komt). In feite is elke band van een dynamic EQ een mini-compressor (of expander) die alleen werkt op een smal frequentiegebied. Dit is handig om bijvoorbeeld een vervelende resonantie die alleen bij hard spelen optreedt te temmen, of om juist bepaalde details alleen naar voren te halen als het signaal zacht is.
Hoe werkt: Dynamic EQ uitgelegd
Stel je voor dat je een EQ-band instelt rond 200 Hz op een zang, omdat de zang soms wat boomy wordt op lage noten. Maar het geldt niet voor alle noten, alleen als de zanger bijvoorbeeld een bepaalde klank vol inzet. Met een static EQ zou je 200 Hz continu moeten verlagen, maar dan wordt de zang misschien dun als hij normaal zingt. Met dynamic EQ kun je instellen: “als de energie rond 200 Hz voorbij een bepaald niveau gaat, voer dan een reductie uit, anders niet”. Je stelt de threshold van die band in op net boven het normale niveau van 200 Hz, en een maximale cut (bijv. -3 of -6 dB). Tijdens rustige momenten blijft de EQ-band neutraal (0 dB), maar zodra de zang boomy wordt en het 200 Hz-niveau die threshold overschrijdt, gaat de EQ-band dynamisch omlaag en dempt die frequentie. Zodra de boom weg is, veert de band terug naar nul. Dit is alsof een ingenieur razendsnel aan een EQ-knop draait alleen wanneer nodig.
Dynamic EQ kan ook boostend worden gebruikt, of in expandermodus, om bijvoorbeeld detail toe te voegen als iets te zacht is. Maar het meest voorkomende is frequenties weghalen als ze te luid worden (een soort probleemfixer).
Het verschilt van multibandcompressie in dat dynamic EQ meestal parametrisch is: je kunt een heel smalle notch of brede bell precies kiezen en die alleen laten werken waar jij wilt. Multibandcompressors hebben vaste brede banden. Dynamic EQ is dus preciezer en meestal transparanter voor smalle problemen of specifieke tonen.
Hoe werkt: Dynamic EQ in de praktijk
In de mix gebruik je dynamic EQ voor allerlei taken:
- Resonantie verwijderen: Een akoestische gitaar heeft bv. bij bepaalde noten een resonant piekje. Zet een smalle dynamic EQ cut op die frequentie met een threshold zodat hij alleen ingrijpt als die noot aanslaat.
- Sibilantie beheersen: Eigenlijk is een de-esser een vorm van dynamic EQ (smalle band in hoog die alleen cut bij s-klank). Met een dynamic EQ plugin kun je je eigen de-esser bouwen door een band rond 7 kHz als dynamic dip te zetten.
- Muddiness in de mix: Misschien wordt de mix modderig als er veel instrumenten tegelijk spelen rond 300 Hz. Een dynamic EQ op de master kan bij een bepaalde drempel in dat gebied een paar dB weghalen, maar als het arrangement dunner is (weinig instrumenten) blijft het vol.
- Vormgeven: Je zou dynamic EQ creatief kunnen inzetten, bijv. een high-shelf die omhoog gaat alleen als iets heel stil is, om ambiance omhoog te trekken in zachte passages en weer vlak te maken bij harde passages (soort automatische loudness curve).
In een thuisstudio zijn dynamic EQ’s steeds toegankelijker. Veel EQ-plugins hebben nu een dynamic optie. Een gratis voorbeeld is TDR Nova, waarmee je dynamic bands kunt maken. Het instellen vergt begrip van compressieprincipes: je hebt threshold, ratio (soms), attack/release op elke band naast de frequentie en Q van de EQ. Gelukkig kun je vaak gewoon beginnen met een typische EQ bewerking (bijv. “hier is te veel 2 kHz, maar alleen op harde momenten”) en dan de dynamic mode inschakelen, threshold schuiven tot je merkt dat hij alleen actief is bij die pieken.
Let op de meters: goede dynamic EQ’s laten per band zien hoeveel reductie ze doen. Zo kun je finetunen dat hij niet té vaak aangrijpt (dan had je misschien gewoon statisch kunnen EQ’en) maar echt alleen bij overtolligheid.
Een dynamic EQ kan zowel in mixing als mastering van pas komen. Bij mastering kun je bijvoorbeeld een track die af en toe een honkende middentoon heeft, met dynamic EQ bijsturen zonder het hele nummer die frequentie te ontnemen. Het geeft je dus heel gericht controle.
Samengevat: dynamic EQ is als een intelligente EQ die luistert naar het muziekstuk en alleen dan zijn werk doet als dat nodig is. In de hands van een mixer (of zelfs geautomatiseerd via de plugin) zorgt dit voor een uiterst transparante manier van problemen oplossen en klank balanceren. In de home studio kun je hiermee professionele finesse toevoegen aan je mix, door problemen op te lossen zonder bijwerkingen in momenten waar het probleem niet optreedt.