Hoe werkt: Multibandcompressie
Multibandcompressie is een vorm van compressie waarbij het frequentiespectrum van een audio-signaal wordt opgedeeld in meerdere banden (bijv. laag, midden, hoog), en elke band afzonderlijk wordt gecomprimeerd. In plaats van één compressor die op het hele signaal werkt, heb je dus meerdere compressors die elk alleen reageren op hun eigen frequentiegebied. Dit geeft een mixer fijnmazige controle: je kunt bijvoorbeeld de lage frequenties hard compressen om een pompend laag strak te houden, terwijl de hoge frequenties ongemoeid blijven, zodat ze hun sprankeling behouden.
Hoe werkt: Multibandcompressie uitgelegd
Het principe begint met een crossover-systeem: je zet elektronische “scheidingsfilters” op bepaalde frequenties (bijv. 200 Hz en 5 kHz) waardoor je het inkomende signaal splitst in (bij dit voorbeeld) drie banden:
- Band 1: lage frequenties (onder 200 Hz),
- Band 2: midden (200 Hz – 5 kHz),
- Band 3: hoog (boven 5 kHz).
Elke band stuurt vervolgens zijn geluid door een eigen compressor met eigen instellingen (threshold, ratio, attack, release, etc.). Daarna worden de drie banden weer samengevoegd tot één stereosignaal. Als alles goed is ingesteld hoor je niet dat het signaal gesplitst was, behalve dat de dynamiek per frequentiegebied beter onder controle is.
Waarom zou je dit willen? Een normale compressor behandelt bijvoorbeeld een basgitaar als geheel. Als die bas een hele luide lage sub-energie heeft, zal een full-band compressor op de hele bas ingrijpen en daarmee ook de boventonen van de bas (snarengeluid) onderdrukken wanneer de sub ‘triggert’. Met een multibandcompressor kun je ervoor kiezen alleen de sublaag-band te compressen bij harde subs, zodat de definitie in de hogere basfrequenties en mids intact blijft. Andersom kun je bijvoorbeeld op een volledige mix de middentonenband een tikje meer compressie geven om het geheel “dichter” te maken, zonder dat de bas en treble gaan pompen.
Hoe werkt: Multibandcompressie in de praktijk
In de praktijk wordt multibandcompressie vaak gebruikt in mastering of op complexe bronnen. Mastering engineers zetten het in om specifieke problemen aan te pakken: bijvoorbeeld een mix die te schreeuwerig is in het hoog bij sommige passages kan met een hoog-bandcompressor getemd worden alleen op die momenten. Of een drumbus die zowel kick (laag) als snare/cymbals (hoog) bevat: je kunt de punch van de kick apart beheren en tegelijk het kletteren van de cymbals apart controleren.
In de thuisstudio heb je waarschijnlijk al toegang tot een multibandcompressor: veel DAW’s hebben er een standaard in hun plugin-pakket. Als je bijvoorbeeld in EDM-producties een zéér gecontroleerde en luide mix wil, kun je met multibandcompressie op de masterbus de verschillende frequentiegebieden afzonderlijk indammen en zo elke klankgroep dichter naar voren brengen. Pas wel op: multibandcompressie is krachtig maar kan ook gemakkelijk een mix kapotmaken als je het verkeerd doet. Een veelvoorkomend gevaar is dat je de scheidingsfilters niet goed hoort, waardoor er bij de crossover-frequenties rare artefacten of faseproblemen kunnen ontstaan. Ook kan overmatige compressie per band de natuurlijke balans scheef trekken (bijvoorbeeld dat ineens het midgebied te ver wordt weggedrukt en de mix dof gaat klinken).
Een goed beginpunt is om multibandcompressie spaarzaam in te zetten, alleen als je merkt dat een gewoon EQ of gewone compressor het probleem niet oplost. Heb je bijvoorbeeld een vocal die zowel zachte als schreeuwerige stukken heeft in verschillende toonhoogtes: een dynamic EQ (vergelijkbaar met multibandcompressie) of multibandcomp kan gericht de schreeuwerige frequentieband temperen zonder de hele vocal te veel te knijpen. Voor een bassist die zowel lage noten als hoog slap-geluid heeft, kun je de laag-band temmen en de rest met rust laten.
Stel je multibandcompressor in door per band te luisteren: solo de band, zet threshold en ratio zodat juist die frequenties het gewenste gedrag vertonen (bijv. low-band: snelle compressor om boomy peaks te vangen; high-band: misschien nauwelijks compressie behalve als er echt een cymbal-uitschieter is). Daarna luister je weer het geheel en finetune je. In een homestudio-context kan multibandcompressie een redder in nood zijn voor lastige audioproblemen, maar het vergt oefening om subtiel te blijven. Ga er dus mee experimenteren op demo-mixen en leer hoe elke band reageert. Wanneer je het doorhebt, heb je een zeer professioneel hulpmiddel om je mix exact te vormen naar wens, band per band.
