Hoe werkt: Mid/Side (M/S) processing

Mid/Side processing is een geavanceerde audiotechniek waarbij een stereosignaal wordt opgesplitst in een mid-kanaal en een side-kanaal, zodat je ze afzonderlijk kunt bewerken. Het mid-kanaal (M) bevat alle audio die gemeenschappelijk is aan zowel het linker als het rechter kanaal (het midden van het stereobeeld, vaak de lead vocal, bas, kick, etc.), terwijl het side-kanaal (S) de informatie bevat die verschilt tussen links en rechts (dus de stereo-ruimte, bijvoorbeeld overhead ambiance, synth-pads die gepand zijn, reverbtails, etc.). Door effecten of EQ toe te passen op alleen het mid of alleen het side gedeelte kun je zeer gerichte aanpassingen doen aan een mix of master.

Hoe werkt: Mid/Side (M/S) processing uitgelegd

Normaal gesproken werken we met stereo door de linker- en rechterkanalen direct te bewerken. Bij M/S processing wordt het stereo-signaal omgezet via een matrix:

• Mid = Left + Right (samen opgeteld)
• Side = Left – Right (het verschil tussen links en rechts)

Dit is een wiskundige omzetting waardoor je in plaats van L/R twee andere “sporen” krijgt (mid en side) die samen precies hetzelfde klinken als het origineel wanneer je ze weer terug omzet. Het handige is dat je nu bijvoorbeeld het mid-kanaal kunt EQ’en of comprimeren zonder het breedte-component aan te tasten, of juist de side-informatie kunt bijwerken zonder de center-elementen te beïnvloeden.

Stel dat je een stereomix hebt waarin de vocal in het midden iets te hard klinkt, maar je wilt de mooie stereo gitaarpartij niet aantasten. Met mid/side EQ kun je bij 2 kHz een kleine reductie doen op alleen het mid-kanaal – zo temper je de vocal of andere center-elementen – terwijl de gitaar (die wellicht vooral in de side zit) ongemoeid blijft. Omgekeerd kun je bijvoorbeeld de zij-informatie in de hoge frequenties iets omhoog trekken om de mix sprankelender en wijder te maken, zonder dat de lead vocal scherper wordt. Deze selectiviteit is erg krachtig.

Een ander voorbeeld: Bij mastering wil je soms de laagste frequenties mono houden (om een stabiel laag te krijgen). Met M/S processing kun je een low-cut of low-shelf toepassen op het side-kanaal, waardoor alle subbas in het side-signaal wordt verwijderd en feitelijk alleen de mid (mono) laag overblijft. Je mix behoudt dan stevige, gefocuste bassen in het midden, terwijl het stereobeeld erboven intact blijft.

Hoe werkt: Mid/Side (M/S) processing in de praktijk

In de praktijk heb je speciale tools of plugin-instellingen nodig voor M/S processing. Veel moderne EQ’s en compressors (bijvoorbeeld FabFilter Pro-Q, Pro-C, iZotope Ozone, etc.) hebben een Mid/Side modus. Je schakelt de plugin naar M/S en kunt dan per band of per kanaal kiezen of je mid, side of beide bewerkt. Voor EQ is dit relatief eenvoudig: je kiest bijvoorbeeld een hoog-af filter op side om ruis te verwijderen uit de zij-kanalen, of een presence-boost op mid om de lead iets naar voren te brengen.

Als je DAW of plugin geen directe M/S-optie heeft, kun je het signaal handmatig encoderen en decoderen met hulp van mid/side matrix-plugins of routing. Er zijn gratis utiliteitsplugins die een stereo signaal splitsen in twee monosignalen (mid en side), waarop je dan aparte effectketens kunt zetten, om ze daarna weer samen te voegen tot L/R. Dit is iets omslachtiger, maar technisch werkt het hetzelfde. Gelukkig in een thuisstudio-omgeving bieden de meeste populaire mixing plugins dit van huis uit.

Mid/Side processing wordt vaak ingezet bij mastering of op subgroepen om subtiele controle te krijgen over de ruimtelijkheid. Maar je kunt het ook creatief gebruiken tijdens het mixen. Denk aan reverb: je zou een reverb op alleen side kunnen toepassen, zodat de center droog blijft en de ambiance alleen aan de randen verschijnt. Of gebruik een verzadiging (saturatie) plugin op het midkanaal om de kern van de mix wat warmte te geven, terwijl je de sides schoon houdt voor een helder stereo beeld.

Let er wel op dat extreme verschillen tussen mid en side ook voor een ongebalanceerd geheel kunnen zorgen als het slecht wordt uitgevoerd. Het is verstandig om regelmatig de mix in mono te checken (dan hoor je feitelijk alleen het midkanaal) om te weten hoe belangrijk de side-informatie is. In een thuisstudio kun je met mid/side processing professionele finesse toevoegen aan je mixen. Experimenteer bijvoorbeeld door een commercieel nummer in een analyserende EQ te laden en te luisteren naar alleen het side kanaal: je hoort dan wat van de ruimtelijke ‘lijm’ in zo’n productie. Vervolgens kun je proberen in jouw eigen mix met mid/side kleine aanpassingen te doen om die professionele breedte en diepte te benaderen. Door mid/side-processing doelgericht in te zetten, kun je de focus en breedte van je mix beter controleren dan met traditionele stereo-bewerking alleen.